De perfect passende handschoen: persoonlijke evolutie als wapen tegen burn-out

Doorheen de geschiedenis is de menselijke vrijheid meerdere keren aan banden gelegd. Maar de menselijke creativiteit en ontwikkelingsdrang is een harde noot om te kraken. Vanaf het moment dat ons lichaam en onze geest genoeg energie hebben om meer te doen dan overleven worden er veel mens verheffende en creatieve ideeën in materie en projecten omgezet. Net als alle andere wezens op deze aardbol zijn we in staat om ons op een ongelooflijk sterke manier aan te passen en voelen we onszelf soms zelfs meester van de natuurkrachten en onze omgeving.

Deze sterke menselijke kracht en de drang naar persoonlijke controle is pas in de 20ste eeuw ook in de westerse werkomgeving te bespeuren. Daarvoor kreeg individuele arbeidsvrijheid en co-creativiteit weinig kans door een strikte scheiding tussen werkgever en werknemer. De baas besliste, de arbeider en/of bediende voerde uit. Bij elke functie of klasse hoorde een strikt opgelegd taken pakket zonder al te veel te kijken naar de individuele waarden en talenten van de werknemer. De individuele waarden en uitingen van zijn talenten kon de werkgever best doen in zijn privésfeer. Maar de scheiding tussen privé en werk was wel duidelijker dan nu.

Maar samen met de digitale revolutie, de vervaging van arbeidsklassen en een veelvoud aan arbeidsmogelijkheden is er een vervaging opgetreden tussen privé en werksfeer. Zelfs in die mate dat we op dit moment bij veel mensen kunnen spreken van een werk-leven kluwen… of mooier gezegd eenheid. Zo wordt er meer en meer thuis (privésfeer) gewerkt, maar ook wordt er bij vele bedrijven een “thuis” gevoel gecreëerd door het inplannen van recreatie ruimten waar mensen elkaar tussen twee dossiers in kunnen ontmoeten, crèches op het werk, relaxte praat lokalen, enz.

Deze snelle verandering -in amper 3 generaties tijd- brengt niet alleen nieuwe mogelijkheden mee voor mensen om zich te ontplooien. Maar ook veel onbegrip tussen verschillende generaties op de werkvloer. Als mens hebben we plots ook meer carrièremogelijkheden. Maar de modellen om een traject te kiezen worden complexer en veranderen ook nog eens zeer snel. Probeer maar een keer aan je grootouders uit te leggen hoe een professionele blogger aan de bak komt.

Nieuwe loopbaantrajecten brengen ook nieuwe voorbereidingen mee op de arbeidsmarkt. Zo zien we een duidelijke trend van een afname van langlopende studie trajecten tot een studie vorm van continu leren, dat ook op latere leeftijd doorloopt. Korte en meestal zeer praktijkgerichte opleidingen die mensen verder helpen in het exploiteren van hun talenten en ambities. Een soort van “Semper discentes” (oftewel oneindig leren), een term die door een aantal regeringsleiders reeds meermaals in de mond is genomen.

We zijn ervan overtuigd dat dit een goede en natuurlijke ontwikkeling is van de menselijke vooruitgang en levensloop dat niet alleen de maatschappij maar ook onze geestelijke scherpte en innerlijke energie kan verhogen. In het woelige water van de verschillende arbeids- en digitale revoluties is het voor het individu niet altijd makkelijk om zijn kop boven water te houden en op een gezonde energievolle manier zijn boterham te verdienen.

Het is dan ook niet verwonderlijk dat er nieuwe medische en sociale klachten naar boven komen zoals burn- en bore out, overactieve brein aandoeningen bij zowel volwassenen als bij de jongere generatie zoals ADHD en ADD, spanningshoofdpijnen en andere stress aandoeningen, … Om deze nieuwe werkomgeving te kunnen verwerken en om de potentiële individuele vrijheid op een positieve manier te benutten is het dan ook nodig dat er nieuwe trends en afspraken komen tussen werkgevers en werknemers, waarbij beide partijen tot een nieuwe verbinding komen.

Naast de verscheidenheid aan culturen zijn er ook verschillende persoonlijkheden in deze wereld met een aantal kerntalenten in elk individu. Tot voor kort werd er aangenomen dat je deze individuele wensen, ambities en doelen nooit kan rijmen met de doelstellingen van een bedrijf. Of toch niet op een productieve manier. Enkele grote pionier bedrijven en arbeidsculturen (o.a. in Scandinavie) hebben deze uitdaging toch aangegaan om het tegendeel van de bovenstaande stelling te bewijzen.

Misschien las je wel het recente artikel in Knack “Burn-out bal light niet alleen in het kamp van de werkgevers”. “Werk is niet de enige oorzaak van burn-outs en dus ook niet de enige oplossing“, schrijft Bart Buysse van het VBO. “We moeten een duurzaam compromis vinden tussen de noden van de werkgever en de vragen en behoeftes van de werknemer.”

Als symbool voor deze perfecte “match” tussen mens en bedrijf geef ik graag “de perfect passende handschoen” als beeld mee in de programma’s die we aanbevelen aan bedrijfsmanagers en HR specialisten. Om de wendbaarheid en het maatwerk te bekomen dat het VBO voorstelt in hun artikel zal er eerst een grondig introspectie programma op individueel vlak moeten gestart worden bij de werknemers in het bedrijf. Als ze hun eigen sterke kerntalenten kennen en hun persoonlijke evolutie, dan pas kan men aan de slag om deze te concretiseren in de leef-en werksfeer. Door dit te doen zal de werknemer meer voldoening halen uit zijn activiteiten. Meestal zal het aantal gepresteerde uren en taken trouwens vermeerderen bij dit proces, maar de voldoening en de “goesting” van de werknemer zal stijgen waardoor hij meer energie heeft en plezier in werk en leven.

Burn-out preventie is zoals het Buysse inderdaad reeds aanhaalde geen kwestie van kwantitatief gepresteerde uren, maar van kwalitatief gepresteerde. De juiste invulling van de arbeid en de bijhorende zingeving moeten als eerste doelstelling staan in een job crafting proces.